سمینار ارتباطات علمی همکارانه در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ از سوی قطب علمی آموزش عالی و توسعه برگزار شد. در این سمینار جمعی از اساتید و دانشجویان حضور داشتند. هدف این سمینار ارائه تجارب زیسته پژوهشگران و دانش‌آموختگان دکتری آموزش عالی در زمینه همکاری‌های علمی و پژوهشی بود. ابتدا خانم دکتر نصراللهی‌نیا به مزایای فعالیت‌های پژوهشی گروهی و پس از آن به عواملی که منجر به ادامه این فعالیت‌ها شده است اشاره کردند. از نظر ایشان عواملی از جمله: تواضع اعضای گروه، همدلی و درک متقابل، همکاری صمیمانه با هدف پیشرفت کار به بهبود تعاملات علمی کمک می‌کند. همچنین، برخی از تجارب زیسته مرتبط با این عوامل ارائه شد. در ادامه آقای نصیری دانشجوی دکتری آموزش عالی نیز به فرصت‌هایی که فعالیت‌های علمی تیمی به دنبال دارد اشاره کردند. همچنین، آقای دکتر محجوبیان از مزایای کار فردی شامل: انعطاف بیشتر (زمان، مکان و …)، صرف انرژی کمتر (عدم نیاز به اجماع، هماهنگی، پیگیری و …)، عدم وابستگی به دیگران، و کیفیت کاری یکنواخت غافل نشدند اما مزایای کار گروهی را ارزشمندتر دانستند. ایشان به مزیت‌هایی از جمله: تعامل تکامل‌بخش (تفاوت ایده‌ها، اطلاعات، مهارت‌ها) و رشد سرمایه علمی در کار گروهی اشاره کردند. بطوریکه ارتباطات در کنار تفکر و اطلاعات یکی از سه جزء رشد علمی است. اما انجام کار گروهی اقتضائاتی دارد که باید به آنها توجه داشت. علاقه به یادگیری و یاد دادن، پذیرش ضعف‌های خود و دیگران، درک، صبر، گذشت، احترام و …، سازماندهی امور، تقسیم وظایف، پیگیری، واقعی (جدی) بودن، انتقاد سازنده و نادیده نگرفتن دیگران (افکار، سلیقه‌ها، احساسات) از جمله این ملاحظات و اقتضائات است. در پایان ایشان با توجه به تجارب زیسته خود به سه عامل کلیدی در ایجاد و بهبود ارتباطات علمی اشاره کردند که شامل: شرایط مناسب (استاد خوب، هم‌شاگردی‌های خوب)، استاد: انگیزش به کار گروهی، درک ضعف‌های کار گروهی، کمک به انسجام گروه و …، هم‌شاگردی‌ها: انگیزه، فروتنی، درک، ایثار، احترام و …. است.
پس از ارائه سخنرانان سمینار، حدود یک ساعت به پرسش و پاسخ و مشارکت اساتید و دانشجویان در تکمیل مباحث پرداخته شد. در ادامه آقای دکتر یمنی عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی و مدیر قطب آموزش عالی و توسعه، به عواملی که منجر به بهبود تعاملات علمی در این گروه از پژوهشگران شده است، اشاره کردند. از جمله اینکه در گروه یکی از اعضا به عنوان رهبر انتخاب شده بود. آنچه که امروزه به عنوان رهبری پداگوژیک مطرح است. علاوه براین، اعضای گروه به دور از اجبار برای نگارش مقاله، کار پژوهشی مشترک انجام می‌دادند. سؤالی که مطرح می‌شود این است که چه چیزی این شرایط را ایجاد می‌کند؟ در پاسخ باید گفت زمینه مناسب مانند توجه استاد به این موضوع و اهمیت قائل شدن برای آن، وجود روحیه کار گروهی در دانشگاه و … لازم است. آگاهی از تجارب کشورهای دیگر نیز می‌تواند به بهبود این شرایط کمک کند. به طور مثال، در دانشگاه‌های آمریکا دانشجوی کارشناسی به محض ورود به دانشگاه از سوی دانشجویان کارشناسی ارشد یا دکتری و اساتید پشتیبانی می‌شود. بنابراین، داشتن الگوی مناسب منجر به پیشرفت دانشجو می‌شود. به این ترتیب، از نقش استاد در این مسیر به عنوان الگویی برای دانشجویان، نباید غافل شد. همانطور که می‌دانیم دانشجویان مرحوم دکتر فروزانفر از استادان تراز اول کشور هستند. همچنین، نیاز است که گروهی کار کردن را تمرین کنیم. اگر دانشجویان صبور نباشند، استاد نمی‌تواند در کنار آنها حضور واقعی و مستمر داشته باشد. علاوه براین، احترام گذاشتن به اعضای گروه در بهبود این تعاملات بسیار مهم است. البته باید تجارب علمی همکارانه‌ای که منجر به شکست می‌شود را نیز بررسی کرد. به طور مثال، اگر از ابتدا به فکر مقاله باشیم، خروجی چندان خوبی به دست نخواهیم آورد. اما برعکس اگر خوب کار کنیم، مقاله هم خواهیم داشت. بطوریکه در بسیاری از کشورهای خارجی این اجبار برای نوشتن مقاله برای شرط دفاع دانشجویان دکتری وجود ندارد. بازهم سؤالی مطرح است و آن اینکه چگونه می‌شود بدون توجه به کسب امتیاز، تعاملات علمی داشت؟
در ادامه، خانم دکتر عارفی عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی به فرهنگ و ساختار دانشگاه و موانعی (مانند سیستم امتیازدهی به اساتید) بر سر راه تعاملات علمی اشاره کردند. به طور مثال، یکی از همین موانع ساختاری این است که هر چه تعداد پژوهشگران مقاله‌ای بیشتر باشد امتیاز کمتری به استاد تعلق می‌گیرد. یا برخی مجلات محدودیت نویسنده دارند. همچنین، نوع مدیریت دانشکده و دانشگاه سهم زیادی در بهبود تعاملات می‌تواند داشته باشد.
در ادامه، دانشجویی به مجازی شدن دانشگاه‌ها در دوره همه‌گیری کووید- ۱۹ به عنوان مانعی برای همکاری‌های علمی اشاره کردند. یکی دیگر از دانشجویان به کاهش کیفیت و ارزش کارهای علمی و پژوهشی اشاره کردند. که مهم است اساتید به این موضوع توجه داشته باشند. یکی دیگر از دانشجویان به اهمیت انجمن‌های علمی دانشجویی و برگزاری برنامه‌های آموزشی و پژوهشی اشاره کردند. که می‌تواند منجر به بهبود تعاملات علمی دانشجویان شود. یکی دیگر از حاضران به این موضوع اشاره کرد که ارتباطات بین دانشگاهی ما نیازمند ارتقاء است. اینکه تا چه اندازه با دانشجویان و اساتید سایر دانشگاه‌ها آشنایی و تعامل داریم؟
آقای دکتر یمنی در این رابطه به این موضوع اشاره کردند که در یک دانشکده گرایش‌ها و رشته‌های مختلف اما مرتبط با هم وجود دارد، در حالیکه تعامل و همکاری بین گروه‌ها محدود است. اما اگر این تعاملات وجود داشته باشد فهم موضوع بهتر و عمیق‌تر صورت می‌گیرد. بنابراین، این گسستگی اجازه فهم را به پژوهشگران نمی‌دهد. افرادی که در دام تخصص‌گرایی هستند از مزایای این تعاملات بی‌بهره خواهند بود. خانم دکتر عارفی در همین زمینه اشاره کردند که ماهیت رشته‌ها میان‌رشته‌ای است اما تعاملات اینگونه نیست.
آقای دکتر خراسانی عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی نیز به اهمیت برگزاری این دست از نشست‌ها اشاره کردند و همچنین، تجارب زیسته‌ای در این زمینه ارائه شد.
در پایان، آقای دکتر شمس عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی به وجود قوانین دست و پا گیری اشاره کردند که روحیه همکاری را کاهش می‌دهد. فرهنگ سازمانی در این زمینه نقش مهمی دارد و تا زمانی که قوانین ضد و نقیض در سازمانی مانند دانشگاه وجود داشته باشد، تعاملات علمی همکارانه با چالش مواجه می‌شود. ایشان به پژوهشی اشاره کردند که نتایج آن نشان می‌دهد تعاملات پژوهشی عمیق اساتید با یکدیگر بسیار محدود است اما پژوهش‌های فردی همان اساتید کیفیت بهتری داشته است.
نظری برای این نوشته وجود ندارد